Άνδρας, η σιωπηρή επανάσταση
Γράφουν οι: Χρήστος Ζιούβας και Χάρις Κατάκη
Χρήστος Ζιούβας
Όταν η Χάρις με προσκάλεσε στο παρόν συγγραφικό εγχείρημα, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι θα ήταν μια μακρόχρονη, επίπονη αλλά και δημιουργική διαδρομή, αναρωτήθηκα ποιο ήταν το βαθύτερο νόημα της δικής μου ενασχόλησης με το θέμα της ανδρικής ταυτότητας.
Ερχόμενος για χρόνια σε επαφή με δεκάδες άνδρες που ζήτησαν τη βοήθειά μου για ποικίλα θέματα, αναπόφευκτα έβρισκα στις αφηγήσεις τους αντικατοπτρισμούς της δικής μου ανδρικής ταυτότητας. Διερευνώντας μαζί τους τις ρίζες των δικών τους αντιλήψεων για το τι σημαίνει να είσαι άνδρας σήμερα, ερχόμουν αντιμέτωπος με ερωτήματα που με αφορούσαν και προσωπικά. Πώς η δική μου ανδρική ταυτότητα ήταν διαφορετικά ορισμένη και βιωμένη από αυτή του πατέρα μου και άλλων σημαντικών για μένα ανδρών της προηγούμενης γενιάς; Πού τους έμοιαζα και πού διαφοροποιούμουν από αυτούς; Τι συνέπειες είχε αυτό στο τι είδους γιος ήμουν και γινόμουν, τι είδους σύντροφος, εραστής, φίλος, συνάδελφος, πατέρας, ψυχοθεραπευτής κ.ο.κ.; Πού οι δικές μου αναζητήσεις τέμνονταν με τους προβληματισμούς των ανδρών που ζητούσαν τη βοήθειά μου; Πώς τα ορατά ή αόρατα προνόμια αλλά και οι περιορισμοί του κοινωνικού μου φύλου επηρέαζαν τον τρόπο που σχετιζόμουν με τους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή μου;
Μια αίσθηση ευθύνης προς τους ανθρώπους που με εμπιστεύονται είτε επαγγελματικά (θεραπευόμενοι και ειδικευόμενοι σύμβουλοι και νέοι ψυχοθεραπευτές) είτε προσωπικά (η οικογένεια μου, οι δικοί μου άνθρωποι) με έσπρωξε να μπω σε έναν ανοικτό διάλογο πρωτίστως με τη Χάρις –μια γυναίκα που εκτιμώ βαθύτατα– αλλά και με όλη τη συγγραφική ομάδα των συναδέλφων, ώστε να προσεγγίσουμε με σοβαρότητα, μεθοδικότητα και όσο πιο ολιστικά γίνεται τα παραπάνω ερωτήματα.
Ο διάλογος αυτός ήταν άλλοτε απολαυστικός και παραγωγικός και άλλοτε χαοτικός καθώς γεννούσε περισσότερα ερωτήματα από αυτά που απαντούσε. Ποτέ ωστόσο δεν ένιωσα ότι ήταν στείρος ή απλουστευτικός. Προσωπικά –και νομίζω όλη η συγγραφική ομάδα και ελπίζω και οι αναγνώστες μας– δεν νιώθω ότι κατέληξα σε οριστικές απαντήσεις, ωστόσο έχω την ικανοποίηση ότι φωτίσαμε διαστάσεις μιας ζωντανής κοινωνικής μετάλλαξης που είναι εν εξελίξει γύρω μας και μέσα μας και αφορά πυρηνικά ζητήματα του πώς αυτοπροσδιοριζόμαστε και πώς σχετιζόμαστε μέσα από το συνεχώς μεταβαλλόμενο πρίσμα του κοινωνικού μας φύλου.
Η μεγαλύτερη φιλοδοξία και χαρά μου θα ήταν κάποιοι αναγνώστες μας να γίνουν ενήμεροι κοινωνοί αυτής της σταδιακής μετάλλαξης εν τη εξελίξει της, να την ξεφοβηθούν και εν τέλει να την αγκαλιάσουν και να την απολαύσουν.
Χάρις Κατάκη
Όπως ο Χρήστος, έτσι και εγώ αναρωτήθηκα αν η ενασχόλησή μου με τον άνδρα είχε βαθιά προσωπικά κίνητρα. Να καταλάβω τον εαυτό μου, να συνδεθώ με τα ανδρικά στοιχεία της ταυτότητάς μου. Καθώς προχωρούσε η συγγραφή του βιβλίου, συνειδητοποιούσα όλο και πιο βαθιά ότι, πέρα από όλα τα άλλα, οι άνδρες της ζωής μου, ο πατέρας μου, ο άνδρας μου και ο δάσκαλός μου, σφράγισαν την επιστημονική μου πορεία.
Για πολλά χρόνια, έψαχνα με ποιον θα έγραφα ένα βιβλίο για την ανδρική ταυτότητα. Είχα αποφασίσει ότι δε θα έγραφα ένα βιβλίο με αυτό το θέμα χωρίς τη συμμετοχή ενός άνδρα. Βέβαια, δεν ήταν εύκολο, γιατί ο χώρος της ψυχικής υγείας κατακλύζεται από τη γυναικεία παρουσία.
Αυτό το βιβλίο γράφτηκε στη γωνιά του σπιτιού μου, έναν χώρο στενά συνδεδεμένο με το Εργαστήριο από την ίδρυσή του. Εδώ μαζεύονται εδώ και δεκαετίες ομάδες εκπαιδευομένων και συνεργατών που συμμετέχουν σε ερευνητικά προγράμματα, συνέδρια, διοργάνωση ημερίδων και σεμιναρίων και, βέβαια, στη συγγραφή άρθρων και βιβλίων. Ίσως γι’ αυτό, ενώ πολλοί περιγράφουν τη συγγραφή ως μια μοναχική εμπειρία, εγώ ποτέ δεν το ένιωσα αυτό. Πέρα από τις συναντήσεις μας στο σπίτι μου στην Πεντέλη και τη συχνή ηλεκτρονική μας επικοινωνία, όλα τα κεφάλαια γράφτηκαν με τη συμμετοχή δύο ή τριών μελών της συγγραφικής μας ομάδας.
Τελικά ήταν μακρύς ο δρόμος. Μας πήρε σχεδόν επτά χρόνια για να ολοκληρώσουμε τη συγγραφή του βιβλίου. Παρόλο που ήταν μια αργή και επώδυνη διαδικασία, όλον αυτό τον καιρό ζήσαμε τη ζεστασιά, την ανιδιοτέλεια και τη δημιουργικότητα που αναδύεται μέσα από τη ζύμωση.
Από το blog του Βιβλιοπωλείου Πατάκη