Βιβλία της Χάρις
Άνδρας: Η σιωπηρή επανάσταση
Οι διεργασίες αλλαγής της ανδρικής ταυτότητας, που πρόσφατα επιταχύνθηκαν εντυπωσιακά αποκαλύπτοντας μια πιο εσωτερική και πιο ιδιωτική πλευρά του άνδρα, γίνονται όλο και πιο ορατές σε κοινωνικοπολιτισμικό, σε οικογενειακό και σε προσωπικό επίπεδο και αντανακλώνται στη δομή και στη λειτουργία της οικογένειας, στη σχέση του ζευγαριού, στις εργασιακές και σε λοιπές κοινωνικές σχέσεις.
Το βιβλίο «Άνδρας: Η σιωπηρή επανάσταση» προσεγγίζει την υπό διαμόρφωση, νέα ανδρική ταυτότητα μέσα από ποικίλες οπτικές γωνίες. Οι συγγραφείς παρακολουθούν τον σύγχρονο άνδρα σε μια πρωτόγνωρη για τα παραδοσιακά μας στερεότυπα πορεία να απεκδύεται σιωπηρά την πανοπλία του και να αμφισβητεί τη μονοδιάστατη εικόνα που είχε εκείνος για τον εαυτό του και οι άλλοι γι’ αυτόν. Εγκαταλείποντας την αρχετυπική ηγεμονική του θέση, έρχεται να σταθεί σε ένα υπαρξιακό σταυροδρόμι, όπου αναθεωρεί πολλά, βαθιά ριζωμένα στοιχεία του παραδοσιακού του εαυτού.
Εφοδιασμένοι με τα ενορατικά εργαλεία κατανόησης που προσφέρει η συστημική επιστημολογία και με μια ευρύτερη, ολιστική οπτική, οι συγγραφείς αναπτύσσουν θεωρητικούς προβληματισμούς και διερευνούν τη σταδιακή μεταβολή της εικόνας του άνδρα στην Ελλάδα και σε άλλες δυτικές κουλτούρες μέσα από ερευνητικό υλικό, τον κινηματογράφο και τη θεραπευτική διαδικασία με άνδρες και με σημαντικούς άλλους.
Ένα βιβλίο για τις θεμελιακές μεταβολές της ανδρικής ταυτότητας, γραμμένο από θεραπευτές που έρχονται καθημερινά σε επαφή με τον ανδρικό ψυχισμό και καταγράφουν, δεκαετίες τώρα, τη σιωπηρή επανάσταση του άνδρα στην επιλογή και στην εκ νέου ιεράρχηση των κοινωνικών του ρόλων, των προσωπικών του αξιών και, τελικά, των επιδιώξεων που του δίνουν ένα νέο νόημα ζωής.
Το Ημερολόγιο Ενός Θεραπευτή
Η έκδοση του Ημερολογίου ενός Θεραπευτή συμπίπτει με τη συμπλήρωση 30 χρόνων λειτουργίας του Εργαστηρίου Διερεύνησης Ανθρώπινων Σχέσεων, που ίδρυσε η Χάρις Κατάκη το 1984. Στο Ημερολόγιο η συγγραφέας καλεί τον αναγνώστη σε ένα πρωτόγνωρο ταξίδι, κατά τη διάρκεια του οποίου μας φανερώνει τις άγνωστες πτυχές της ζωής ενός θεραπευτή και αποκαλύπτει τα πλέον κομβικά συστατικά που, μέσα στα χρόνια, συγκρότησαν τη θεραπευτική της προσέγγιση. Έτσι, ανάμεσα σε άλλα, ο αναγνώστης θα γνωρίσει τη σημασία που έχει η επαφή μας με τις γενεαλογικές και τις πολιτισμικές μας καταβολές προκειμένου να ενώσουμε τους κρίκους της προσωπικής μας αλυσίδας – και να βρούμε τον εαυτό μας μαζί με τη συγγραφέα, ο αναγνώστης θα προσπελάσει ξανά τις κρίσιμες καμπές της προσωπικής του πορείας, όταν κλήθηκε να πάρει αποφάσεις για το επάγγελμα, το γάμο, τη ζωή του. Θα προβληματιστεί για τον τραγικά διττό, πολλές φορές, χαρακτήρα της καθημερινής του γλώσσας, όταν άλλο λέει και άλλο εννοεί.
Το μωβ υγρό
… Μερικά μόλις βήματα από το ορόσημο του 2000, εφοδιασμένοι με μια αλήθεια που τοποθετεί την ευθύνη για το μέλλον στα χέρια μας, συνειδητοποιούμε ότι δεν υπάρχουν αναλλοίωτες, a priori αντικειμενικές αλήθειες που καθορίζουν τη μοίρα μας, αλλά μόνο οι εναλλασσόμενες και συνεχώς αναθεωρούμενες αντιλήψεις και πεποιθήσεις που εμείς οι ίδιοι κατασκευάζουμε, στη συνέχεια τις απορρίπτουμε και τις αναδημιουργούμε μέσα από βιωμένες εμπειρίες.
… Το αγωνιώδες ψάξιμο σιγά-σιγά κορυφώνεται καθώς διαισθανόμαστε ότι στα γνώριμα μονοπάτια δεν θα βρούμε το χάρτη και την πυξίδα που απεγνωσμένα αναζητάμε. Διαισθανόμαστε ότι τα προβλήματα, τα συμπτώματα -σωματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά- δεν οφείλονται σε δική μας ανικανότητα, ατυχία ή κάποιου είδους περιστασιακή εμπλοκή, αλλά αποτελούν μέρος της γενικότερης ασάφειας που επικρατεί.
… Διαισθανόμαστε ότι είναι πλέον θέμα επιβίωσης να βρούμε τρόπο να καλλιεργήσουμε τον εσωτερικό μας κόσμο, για να κατανοούμε τι γίνεται μέσα μας και γύρω μας, έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να ενεργούμε αποτελεσματικά και κυρίως να αισθανόμαστε ότι η ζωή έχει νόημα.
Το ήμερο φίδι του θεού
Το Ήμερο φίδι του θεού είναι η δημιουργική αποκάλυψη της συγγραφέως. Ένα βιβλίο στο οποίο η Χάρις Κατάκη μετατρέπει με καινοτόμο τρόπο τη μοναδική συνθετική συστημική θεραπευτική της προσέγγιση σε μυθιστόρημα. Οι αναγνώστες, όπως και οι θεραπευόμενοι, ανακαλύπτουν ότι η θεραπευτική προσέγγισή της είναι πράγματι σύγχρονη, απόλυτα ταιριαστή στις προκλήσεις και τη ρευστότητα της σημερινής ζωής, όπου οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα ερωτήματα «ποιος είμαι, που πάω και γιατί». Όπως το ήμερο φίδι, συνειδητοποιούν in vivo ότι μπορούν να αλλάξουν το δέρμα τους και να ανανεώσουν τις ζωές τους.
Σας προσκαλώ να διαβάσετε αυτό το βιβλίο και να ακολουθήσετε την Αριάδνη, την πρωταγωνίστρια, την Ερατώ, τη θεραπεύτριά της, αλλά και τα υπόλοιπα μέλη των ομάδων καθώς ξεδιπλώνουν τις έντονες περιγραφές της προσωπικής τους ζωής, με τις οποίες ο αναγνώστης αναπόφευκτα ταυτίζεται. Ανακαλύψτε και οι ίδιοι τον πλούτο αυτής της θεραπευτικής προσέγγισης και τις αλλαγές που βιώνουν οι συμμετέχοντες σ’ αυτήν, έναν πλούτο πολυδιάστατο, βαθύ και έντονο που δεν μπορεί σίγουρα να αποδοθεί σε αυτό το συνοπτικό σχόλιο…
Harlene Anderson, Ph.D., Houston Galveston Institute, USA
Στη μεγάλη διαδρομή της ως συστημικής θεραπεύτριας, η ίδια της η μέθοδος οδηγεί τη συγγραφέα στα μονοπάτια της ελληνικής σκέψης και στις τελετές της ελληνικής κοινωνίας, που ενσωματωμένες πλέον στη θεραπευτική διαδικασία προσφέρουν στο θεραπευόμενο τις λύσεις και «των παθημάτων την κάθαρση». Μέσα από τη μαγεία της γραφής ο Έλληνας αναγνώστης θα βρεθεί μαζί της να περιδιαβάζει στη δική του ιστορία και να αναγνωρίζει μέσα σε αυτήν τον εαυτό του και τη γενιά του.
Λίλυ Στυλιανούδη, Νομικός-Ανθρωπολόγος, Διευθύντρια Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Κοινωνίας, Ακαδημία Αθηνών
Οι τρεις ταυτότητες της ελληνικής οικογένειας
Σ’ αυτό το βιβλίο γίνεται προσπάθεια να εξηγηθεί η χαοτική ενδοοικογενειακή συναλλαγή με βάση τα αλληλοσυγκρουόμενα πρότυπα ζωής που μπερδεύονται μέσα μας καθώς η κοινωνία μας περνάει αστραπιαία από το παραδοσιακό στο μετανεωτερικό στάδιο εξέλιξης.
«Τα άτομα δυσκολεύονται να τοποθετήσουν τον εαυτό τους απέναντι στις αντιφατικές αντιλήψεις που συνυπάρχουν στο περιβάλλον τους. Οι εσωτερικές συγκρούσεις διοχετεύονται αναπόφευκτα στη συναλλαγή με τους άλλους και δημιουργούνται εμπλοκές στην επικοινωνία. Οι διαπροσωπικές συγκρούσεις αυξάνουν την εσωτερική σύγχυση και ο φαύλος κύκλος διαιωνίζεται… Η κρίση που συγκλονίζει σήμερα τις ελληνικές οικογένειες -διαπιστωμένη από ειδικούς και μη- είναι η σύγχυση αξιών που συνδέεται άμεσα με τις αντιλήψεις που έχουμε για το ρόλο μας ως αντρών, γυναικών, συζύγων, παιδιών, συγγενών».
Από την πρώτη έκδοση
«Από τη γενικευμένη αίσθηση του αδιεξόδου μοιάζει να περνάμε σε μια περίοδο αναζήτησης διεξόδου. Μέσα στους κλυδωνισμούς των τελευταίων δεκαετιών που συντάραξαν τα θεμέλια της ελληνικής κοινωνίας, η οικογένεια έμοιαζε κτίριο έτοιμο να σωριαστεί. Είχαμε αρχίσει να φοβόμαστε ότι η σύγχρονη αστικοποιημένη καταναλωτική κοινωνία μας θα χτιζόταν πάνω στα συντρίμμια των οικογενειακών σχέσεων. Φαίνεται όμως ότι μέσα στη σύγχυση και τον πανικό που δημιουργούσαν οι συνεχείς κατεδαφίσεις στο δρόμο προς την κατάκτηση της ευημερίας, είχαμε υποτιμήσει την ανθεκτικότητα, την ευστάθεια, την προσαρμοστικότητα και την ευελιξία των οικογενειακών δεσμών, που για μια ακόμα φορά, όπως σε προηγούμενες φάσεις εθνικών και κοινωνικών κρίσεων, λειτουργεί σαν δίχτυ ασφαλείας».
Από την όγδοη έκδοση
Με χάρτη και πυξίδα
Αποτελώντας τη φυσική συνέχεια του τόμου Με γόμα και καθρέφτη, το βιβλίο πιάνει το νήμα των αφηγήσεων συστημικής ψυχοθεραπείας από εκεί όπου σταμάτησε το προηγούμενο. Τα θέματά του, διατυπωμένα με άμεσο, αυθεντικό και κατανοητό τρόπο, αγγίζουν την επικαιρότητα: σύγχρονες μορφές συμβίωσης της μετανεωτερικής εποχής, διαγενεολογικές επιπτώσεις της βίας και των τραυματικών εμπειριών, οικογενειακή θεραπεία και χρήση ουσιών, ψυχοθεραπεία και πνευματικότητα, ψυχοθεραπεία με δικαστική εντολή. Ένα σημαντικό βιβλίο που αναδεικνύει τις δυσκολίες και τους προβληματισμούς των εμπλεκόμενων –θεραπευόμενων και επαγγελματιών ψυχικής υγείας– στη θεραπευτική διαδικασία.
Από τον Πρόλογο της Χ. Κατάκη
Με γόμα και καθρέφτη
… Σκέφτομαι πόσο τυχεροί είμαστε εμείς οι θεραπευτές. Συναντιόμαστε με ανθρώπους και μιλάμε για εμάς, για όλους μας, για την ύπαρξη, τη ζωή, το θάνατο, τη χαρά και τους φόβους μας. Ζούμε διαρκώς μέσα σε μια διαδικασία μύησης, όπου θεραπευτής και θεραπευόμενος καλούνται να αυτενεργήσουν για την κατανόηση του εαυτού τους και του άλλου, προκειμένου να βαδίσουν το δρόμο της ηθικής τους αυτογνωσίας…
Ελένη Νίνα
Εννιά συστημικοί ψυχοθεραπευτές παρουσιάζουν τον τρόπο με τον οποίο βοήθησαν άτομα και οικογένειες να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους και να ζήσουν μια γεμάτη νόημα και ουσία ζωή. Οι αφηγήσεις τους αποτελούν ένα άμεσο και αυθεντικό «ντοκουμέντο» της θεραπευτικής διαδικασίας, το οποίο δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στο θεραπευόμενο, αλλά μιλά και για το θεραπευτή και, φυσικά, για τη μεταξύ τους σχέση.
Οι εννιά ιστορίες λειτουργούν πολλαπλά: ως δείγματα προβλημάτων που αντιμετωπίζονται θεραπευτικά (προβλήματα σχέσεων, σοβαρά σωματικά συμπτώματα, ψυχωτικά επεισόδια, κατάθλιψη κ.λπ.), ως μεταφορά μιας θεωρητικής προσέγγισης (η κυρίαρχη μονολογική φωνή και η μετατροπή της σε πολλές διαλογικές φωνές στην αφηγηματική οπτική), για να στηρίξουν θεωρητικούς προβληματισμούς (π.χ. για την ενότητα σώματος και νου), για να λειτουργήσουν ως μεγεθυντικοί φακοί σε θεραπευτικές παρεμβάσεις (επιστολές στο πλαίσιο της θεραπείας), για να στηρίξουν με νέο τρόπο όψεις ενός κλασσικού θέματος, όπως η μετανάστευση, για να ανοίξουν χώρο για το υγιές παρά το βάρος του παθολογικού, για να δώσουν πανοραμικές εικόνες των θεραπευτικών διαδρομών και των εν εξελίξει σχέσεων των μελών μιας οικογένειας ή για να θέσουν τις παράλληλες διαδρομές θεραπευτή και θεραπευόμενου.
Πρόλογοι Σειράς
Οικογένεια μαζί όμως αλλιώτικα (εξώφυλλο)
- Πλάθοντας ανθρώπους (εξώφυλλο, οπισθόφυλλο)
- Αν μ’ αγαπάς μη μ’ αγαπάς (εξώφυλλο, οπισθόφυλλο)
- Ο κορεσμένος εαυτός (εξώφυλλο, οπισθόφυλλο)
- Η γλώσσα της αλλαγής (εξώφυλλο, οπισθόφυλλο)
- Όμοιος ομοίω ζευγαρώνει (εξώφυλλο, οπισθόφυλλο)
- Το φτερό του θεραπευτή αητού (εξώφυλλο, οπισθόφυλλο)
- Οι περιπέτειες της Λορέτας της ποντικίνας (εξώφυλλο, εξώφυλλο , εξώφυλλο)
- Οικογένεια: Η σύγχρονη οδύσσεια (εξώφυλλο, οπισθόφυλλο)
- Η Ελληνίδα μητέρα (εξώφυλλο, οπισθόφυλλο)
- Η επιχείρηση του 21ου αιώνα (εξώφυλλο, οπισθόφυλλο)
Το ζευγάρι και ο εύθραυστος δεσμός (εξώφυλλο, οπισθόφυλλο)
Συμμετοχές σε βιβλία άλλων
- «Σαρωτικές Αλλαγές στο Χάρτη της Οικογενειακής Ζωής: Νέες προκλήσεις για τον επαγγελματία ψυχικής υγείας».
Στον τόμο Η Οικογένεια και το Σχολείο, Συμβούλιο Επιμόρφωσης στην Κοινωνική Εργασία – Σ.Ε.Κ.Ε.
«Συστημική Σκέψη και Κλινική Πράξη». Στον τόμο Σύγχρονες Ψυχοθεραπείες στην Ελλάδα, University of Indianapolis Athens Press.
«Η Σύγχρονη Οικογένεια στα πρόθυρα της Μεταβιομηχανικής Εποχής – Μορφογενετικές Αναθεωρήσεις και Ανακατάξεις». Στο βιβλίο Οικογένεια, Ελληνική Εταιρεία Ψυχικής Υγιεινής και Νευροψυχιατρικής του Παιδιού.
Panorama des Therapies Familiales:
Κριτικές
Η συγγραφέας έχει προ πολλού αμφισβητήσει τις θεωρίες, πιστεύει και εκείνη, όπως και ο δάσκαλός της Γ. Βασιλείου, ότι πρέπει να κρατήσουμε τις θεωρίες μας ξέχωρα και μακρινά και τις καρδιές μας ενωμένες.
«Το ημερολόγιο ενός θεραπευτή» είναι ένα βιβλίο που πολλοί θα το χαρακτήριζαν «πολύτιμο» και οι συντηρητικότεροι «πολύ χρήσιμο». Ανοίγει δρόμους, ξεδιπλώνει πτυχές, ρίχνει φως σε σκοτεινές γωνίες, ξεμπερδεύει κόμπους, αποσαφηνίζει τις έννοιες των λέξεων όταν άλλα θέλουμε να δηλώσουμε και άλλα λέμε. Μιλάμε βέβαια από την ψυχολογική πλευρά της καθημερινότητάς μας. Όμως εκτός από χρήσιμο το ταξίδι στο οποίο μας οδηγεί το βιβλίο είναι και ευχάριστο. Με γλώσσα πλούσια και ώριμη, με την παρεμβολή γοητευτικών αποσπασμάτων λόγου από θεραπευτικές συνεδρίες, με στίχους ποιητών και στιχουργών, με έξυπνη χρήση των συμβόλων (κυρίως εκείνων από τη μυθολογία μας), με λογοτεχνικές χάρες γραφής. Γι’ αυτό πιστεύω πως «Το ημερολόγιο ενός θεραπευτή» θα αποτελέσει μία ακόμα επιτυχία του «Εργαστηρίου Διερεύνησης Ανθρώπινων Σχέσεων» και της συγγραφέως κ. Χαρ. Κατάκη.
Ως πολυπρόσωπη αφηγήτρια, μέσα από τα στοχαστικά της λεκτικά παιχνίδια μπορεί να αποκαλύπτεται και να αποκαλύπτει, να προκαλεί, να ερεθίζει, να γοητεύει, να θεραπεύει. Η ανάγνωση αυτού του βιβλίου είναι μια εμπειρία που σε φέρνει σε επαφή με το βαθύτερο είναι σου και σε απογειώνει.